Սկսվեց մեծ պահքը

Մեծ պահքը նիհարելուն միտված սննդային դիետա չէ

Մեծ պահքի գլխավոր նպատակը հոգիների մաքրումն է

• Մեծ պահքի յուրաքանչյուր կիրակին ունի իր անունը
• Մեծ պահքի վերջին շաբաթվա յուրաքանչյուր օրն ունի իր ծիսակարգն ու անվանումը

Մեծ Պահքը սկսվում է Բուն Բարեկենդանով, որը հնում նշվում էր խնջույքներով, ուրախ դիմակահանդեսներով, երբեմն չափն անցնող կատակներով` հիշեցնելով այն երջանիկ վիճակը, երբ մարդը դեռ դրախտում էր, իսկ դրան հաջորդած Մեծ պահքը խորհել է տալիս, թե ինչպե՞ս է կորցրել այն և մատնանշում դրան վերադառնալու միջոցն ու ճանապարհը: 

ՄԵԾ ՊԱՀՔԻ ԿԻՐԱԿԻՆԵՐ 

Ի տարբերություն այլ եկեղեցիների, որոնք պարզապես թվակարգում են Մեծ պահքի 7 կիրակիները, հայ եկեղեցին սուրբգրային հիմք ունեցող յուրահատուկ անուններով ու խորհուրդներով է օժտել դրանք, որով նրանք կազմել են խորհրդանշական մի շղթա` մարդու դրախտային կյանքի, պատվիրանազանցության ու անկման:

Մեծ պահքի կիրակիներից յուրաքանչյուրն ունի իր խորհուրդը` միասին ներկայացնելով դրախտից Գողգոթա տանող ճանապարհը, այսինքն` մարդկության փրկագործության ուղին: Հայ եկեղեցու յուրահատկություններից են Մեծ պահքի կիրակիներին տրված հատուկ անունները:

ԲՈՒՆ ԲԱՐԵԿԵՆԴԱՆԸ` Մեծ պահքի առաջին կիրակին,  ներկայացնում է դրախտային երանելի կյանքը:

ԱՐՏԱՔՍՄԱՆ ԿԻՐԱԿԻ է կոչվում Մեծ պահքի երկրորդ կիրակին, որն իր անունն ու խորհուրդը ստացել է մարդու` դրախտից արտաքսվելու հինկտակարանյան պատմությունից: Ադամն ու Եվան կերան արգելված պտուղը, այսինքն` չհնազանդվեցին Աստծու պատվիրաններին, մեղք գործեցին, հետևելով օձի` չարի խորհուրդներին` հեռացան իրենց երջանկության աղբյուրից` Աստծուց:

Մեծ պահքի երրորդ և հաջորդ կիրակիներն իրենց անուններն ու խորհուրդները ստացել են օրվա ավետարանական ընթերցվածքի գլխավոր առակներից:

ԱՆԱՌԱԿԻ ԿԻՐԱԿԻ է կոչվում Մեծ պահքի երրորդ կիրակին` մատնանշելով Հիսուսի պատմած անառակ որդու առակը (Ղուկ., ԺԵ, 11-32): Առակը խտացնում է Քրիստոսի Ավետարանի հիմնական գաղափարը` Աստված հոգատար Հայր է մարդու համար, անսահման սիրող ու ներողամիտ: Անառակի կիրակիի խորհուրդը մարդու` անկումից վերելքը, կորստից` փրկությունը ընկած վիճակից վերականգնումն է, ինչը նաև Մեծ պահքի նպատակն է:

ԱՆԻՐԱՎ ՏՆՏԵՍԻ ԿԻՐԱԿԻ է կոչվում Մեծ պահքի չորրորդ կիրակին (Ղուկ., ԺԶ, 1-8): Այս առակով Հիսուսը պատմում է զուտ աշխարհիկ, անիրավ մի տնտեսի մասին, ով ջանք չէր խնայում իր երկրային ու ֆիզիկական կյանքը ապահովելու համար: Երբ նրան ամբաստանում են տիրոջ առաջ, թե` վատնում է վերջինիս ունեցվածքը, տերը կանչում է նրան և հաշվետվություն պահանջում: Տնտեսն անհանգստանալով, որ կարող է բացահայտվել իր անազնվությունը` կանչում է տիրոջ պարտապաններին ու նրանց հետ միասին փոխում մուրհակները: Իմանալով այս մասին` տերը գովում է նրան: Տնտեսի անազնվությունը չէ, սակայն, որ առակի խորհրդով գովաբանվում է: Այդ օրինակով Քրիստոսը գովում է նպատակին հասնելու մարդու աննահանջ ջանքն ու հնարամտությունը: Յուրաքանչյուր մարդ այս աշխարհում Աստծու կողմից նշանակված տնտես է, ով պետք է իմաստնաբար տնօրինի իր բաժին տնտեսությունը` կյանքը, խելքը, շնորհները, ինչպես նաև նյութական հարստությունն ու ունեցվածքը:

ՄԻՋԻՆՔ է կոչվում Մեծ պահքի 24-րդ օրը: Այն հիշեցնում է, որ պահքը հասել է իր կեսին: Ժողովրդական սովորույթներից է միջինքի կարկանդակը, որի մեջ դնում են դրամ: Ում բաժնում այն ընկնի, նա էլ այդ տարի կլինի հաջողակ և հարուստ: 

ԴԱՏԱՎՈՐԻ ԿԻՐԱԿԻ է կոչվում Մեծ պահքի հինգերորդ կիրակին: Անիրավ դատավորի ու այրի կնոջ մասին առակը (Ղուկ., ԺԸ, 1-8) պատմում է, թե ինչպես Աստծուց չվախեցող և մարդկանցից չամաչող մի դատավոր` հոգնած այրի կնոջ անդադրում դիմումներից, ի վերջո արդարությամբ վճռում է նրա հարցը: Դատավորի կիրակին իր խորհրդով շեշտում է անձանձրույթ ու հարատև աղոթքի կարևորությունը: Սակայն Հիսուսն իր խոսքով ու կյանքով հաստատում և ուսուցանում է, որ չպետք է աղոթել մարդկանց ցուցադրելու, երևալու համար, այլ անիրավ դատավորի առակի այրի կնոջ նման` հարատև, ջերմեռանդ, մաքուր սրտով ու անկեղծ հավատով, որի առաջ տեղի տվեց անգամ անիրավությունը: 

ԳԱԼՍՏՅԱՆ ԿԻՐԱԿԻ է կոչվում Մեծ պահքի վեցերորդ կիրակին, որը նվիրված է Քրիստոսի երկրորդ Գալստյանը:

ԾԱՂԿԱԶԱՐԴԻ ԿԻՐԱԿԻՆ Մեծ պահքի վերջին` յոթերորդ կիրակին է: Այն հիշատակությունն է Հիսուսի` իբրև Մեսիա Երուսաղեմ հանդիսավոր մուտքին: Ներկայումս Ծաղկազարդի տոնը հայտարարվել է որպես Երեխաների օրհնության օր: 

ԱՎԱԳ ՇԱԲԱԹ Ծաղկազարդի հաջորդ շաբաթը կոչվում է Ավագ: Այն հիշատակությունն է Երուսաղեմ մտնելուց հետո Քրիստոսի կյանքի վերջին յոթ օրերի իրադարձությունների և նախապատրաստության` Քրիստոսի Հարության տոնի: Շաբաթը կոչվում է Ավագ, որովհետև ամենամեծն ու նշանակալին է հիշատակվող դեպքերի թե´ կարևորությամբ և թե´ խորհրդով: 

ԱՎԱԳ ՀԻՆԳՇԱԲԹԻ առավոտյան եկեղեցին նշում է ՎԵՐՋԻՆ կամ ԽՈՐՀՐԴԱՎՈՐ ընթրիքի հիշատակությունը, որի ժամանակ հաստատվեց Հաղորդության խորհուրդը: Վերջին ընթրիքի ժամանակ Հիսուսը` օրհնելով և աշակերտներին բաժանելով հացն ու գինին, դրանք ներկայացրեց որպես Իր Մարմինը և Արյունը, այսինքն` նրա կամավոր զոհաբերությունը խաչի վրա հանուն մարդկության փրկության: Վերնատանը աշակերտների հետ զատկական սեղան նստելուց առաջ Հիսուսը մեկ առ մեկ լվանում է աշակերտների ոտքերը: Սա ՈՏՆԼՎԱՅԻ արարողությունն է: Աստված լվանում է իր արարածների ոտքերը` ցույց տալով կատարյալ սերը նրանց հանդեպ և խոնարհության ու հեզության օրինակ դառնալով` հորդորում նրանց նույն կերպ վարվել միմյանց հանդեպ:

Քրիստոսի մատնությանը, չարչարանքներին ու խաչելությանը նվիրված ԱՎԱԳ ՈՒՐԲԱԹԻ արարողությունները կոչվում են Խավարման կարգ: Ավետարանական ընթերցումները հիշատակում են Հուդայի մատնությունը, Հիսուսի` Գեթսեմանիի այգում աղոթքը, ձերբակալությունը, քահանայապետերի կողմից հարցաքննվելը, չարչարանքներն ու խաչելությունը, Պետրոսի երեք անգամ ուրանալն ու զղջալը: Ավագ Ուրբաթը Հիսուսի չարչարանքների ու խաչելության հիշատակության խորհուրդն է: Այդ օրը նշվում է նաև Հիսուսի` խաչից իջեցման և թաղման հիշատակը:

ԱՎԱԳ ՈՒՐԲԱԹԻ երեկոյան, ինչպես Ս. Ծննդյան տոնի նախորդ երեկոյան, եկեղեցիներում մատուցվում է ճրագալույցի պատարագ, որի ավարտին վերջանում է նաև Մեծ պահքը և սկսվում զատկական տոնը:

Այս տարի փետրվարի 20-ից սկսվել է Մեծ պահքի շրջանը: Այն կտևի 48 օր` Բուն Բարեկենդանից մինչև 

Ս. Հարության (Զատկի) տոնի նախօրեն: Այս տարի Ս. Հարության տոնը կնշվի ապրիլի 8-ին: 

ԶԱՏԻԿԸ  քրիստոնյա աշխարհի ամենակարևոր ու առանցքային իրադարձությունն է: Քրիստոսի Հարությունը մանրամասն նկարագրված է չորս Ավետարաններում (Մատթ., ԻԸ, 1-20, Մարկ., ԺԶ, 1-18, Ղուկ., ԻԴ, 1-49, Հովհ., Ի, 1-29): Շաբաթ երեկոյան, երբ Քրիստոսի մարմինը դրվեց գերեզման, խավարն արդեն տիրապետող էր դարձել: Խավար էր նաև մարդկանց հոգիներում` Քրիստոսի աշակերտների ու հետևորդների, ովքեր տրտում և հուսաբեկ, շփոթված ու իրարամերժ զգացումներով ցրվել էին: Կիրակի առավոտյան, երբ յուղաբեր կանայք գնում են Քրիստոսի գերեզման` նրա մարմինը օծելու և խնկարկելու` գտնում են վեմը` դուռը փակող քարը մի կողմ գլորված և գերեզմանը` դատարկ: Նրանց դիմավորում են երկու լուսազգեստ հրեշտակներ, ովքեր և ավետում են Քրիստոսի Հարությունը: Զատիկը հին հրեաների մոտ եգիպտական գերությունից ազատագրվելու տոնն է, իսկ քրիստոնյաների մոտ` Քրիստոսի Հարության:«Զատիկ» նշանակում է զատվել, բաժանվել. նկատի է առնվում հրեաների` եգիպտական գերությունից բաժանումը, իսկ Քրիստոսի Հարությամբ` մեղքից ու մահից զատվելը և վերջնական իմաստով` դեպի Աստված վերադարձը: 

ԿԱՐՄԻՐ ՆԵՐԿՎԱԾ ՀԱՎԿԻԹՆԵՐ նվիրելը միմյանց` Զատկի տոնի սովորույթներից է: 325 թ. Նիկիայի տիեզերական առաջին ժողովի սահմանած կարգի համաձայն` Քրիստոսի Հարության տոնը նշվում է գարնանային գիշերհավասարից հետո լուսնի լրմանը հաջորդող կիրակի օրը, այսինքն` կարող է նշվել մարտի 22-ից ապրիլի 25-ն ընկած 35-օրյա ժամանակահատվածում: 

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ